Zespół dworski w Kurowicach

Dwór w Kurowicach został zbudowany 1840 r. przypuszczalnie dla Zalewskich. Następnie własność Trębickich, potem Starzeńskich. Po II wojnie światowej mieściły sie w nim biura PGR-u. W 1967 r. przebudowa pałacu wg projektu J. Mickiewicza z WZPGR w Warszawie. W roku 1969 kapitalny remont, podczas którego m. in. zniszczono pozostałości fryzu i sztukaterii /rozetki/ z sufitu dawnego salonu.

Bryła mocno rozbudowana, w większej części parterowa, z ryzalitami po bokach, parterowymi. Ryzalit środkowy dwukondygnacyjny, nakryty dwuspadowym poprzecznym dachem. Korpus – główny kryje dach dwuspadowy wzbogacony naczółkami ryzalitów bocznych. Od frontu rodzaj podcienia na dwóch słupach, trójdziałowych. Dobudówkę zachodnią kryje dach połaciowy.

Elewacje otynkowane, na cokołach, zwieńczone pełnym belkowaniem z mocno wyładowanym i profilowanym gzymsem. Otwory okienne i drzwiowe prostokątne lub półkoliście zwieńczone, bez opasek. Nad częścią otworów elewacji frontowej nadokienne gzymsiki, przełamane po bokach. Elewacja frontowa jedenastoosiowa, na ryzalit środkowy przypadają trzy osie, na boczne po jednej. Otwory ryzalitów półkoliście zwieńczone i oprofilowane. W parterze ryzalitu z lewej str. okno, z prawej drzwi, na środku nisza. Podcień po bokach zbudowany, na środku trzy prześwity, prostokątne. Boki ujęte parami półkolumn, całość zwieńczona belkowaniem. Nad podcieniem balkon z ażurową balustradą ryzalitu środkowego. Piętro trójosiowe, po bokach okna, na środku płycina. Otwory zwieńczone półkoliście, nimi profilowane opaski. Szczyt z parą wąskich okienek i okulusem. Elewacja tylna dziewięcioosiowa, ryzality boczne jednoosiowe, środkowy trójosiowy, otwory prostokątne, bez opasek. Elewacje szczytowe trójosiowe, w szczytach drzwi poprzedzone balkonami. Drzwi zwieńczone trójkątnie. Nad oknami gzymsy odcinkowe.

Wewnątrz pomieszczenia różnej wielkości, pozbawione cech je wyróżniających, różnią się wielkością. Wszystkie posiadają drewniane podłogi, w salonie parkiet. Ściany i stropy tynkowane. Wejście główne przez podcień do dużej sieni, z niej do sąsiadujących pomieszczeń. Dalej komunikacja W układzie traktowym i działowym. Komunikacja w pionie w sieni głównej i sieni bocznej. Salon doświetlony trzema oknami, pozostałe pomieszczenia jednym lub dwoma.

Dwór został wymurowany z cegły na zaprawie wapiennej, obustronnie tynkowany. Więźba dachowa drewniana o konstrukcji krokwiowo – płatwiowej z jęta oraz podwójnym i pochyłym stolcem. Dach kryty blachą ocynkowaną. Wewnątrz podłogi i stropy drewniane z podsufitką.

Frontem skierowany na pd. – wsch. Korpus główny na planie prostokąta z prostokątnymi ryzalitami: płytki ryzalitem środkowym oraz dwoma ryzalitami bocznymi. Do boków tych ostatnich przylegają symetrycznie dwie prostokątne przybudówki. Układ wnętrz dwutraktowy, z sienią na osi.

Niepodpiwniczony. Bryła prostopadłościenna. Korpus, ryzality boczne i dobudówki parterowe. Ryzalit środkowy dwukondygnacyjny. Nad korpusem dach czterospadowy z dymnikami, nad ryzalitami bocznymi trójspadowe, nad ryzalitem środkowym i dobudówkami dwuspadowymi.

Ściany na niskim cokole, zwieńczone profilowanym gzymsem. Elewacja frontowa trzynastoosiowa. Ryzalit środkowy trójosiowy, z reprezentacyjnym, poprzedzonym schodami wejściem na osi głównej. Nad nim, w drugiej kondygnacji, żeliwny balkon. Ryzalit wieńczy trójkątny szczyt z okulusem i datą /1840/ w tympononie. W elewacji frontowej korpus symetrycznie, po obu stronach ryzalitu, usytuowane są po dwa otwory okienne. Ryzality boczne są jednoosiowe, a przybudówki dwuosiowe. Elewacja tylna, ogrodowa, jedenastoosiowa. W części środkowej trójosiowy ryzalit z wejściem na taras usytułowany na jego szerokości. Elewacje boczne przybudówek jednoosiowe, z wejściami bocznymi. Otwory okienne i drzwiowe prostokątne, w profilowanych obramieniach. Okna z odcinkami gzymsu w nadprożach.

Układ wnętrz dwutraktowy, częściowo przebudowany. Na osi sień, z wejściem od frontu, z kręconą, żeliwną klatką schodową na piętro. Za sienią salon z wejściem na taras.

Na pd. od domu zlokalizowana jest oficyna, wybudowana ok. 1867 r. Murowana z cegły na zaprawie wapiennej, obustronnie tynkowana. Podłogi deskowe, na legarach. Posadzka betonowa, strop drewniany, belkowy z tynkowaną podsiebitką. Więźba dachowa drewniana, krokwiowo – stolcowa. Dach kryty falistym eternitem. Stolarka okienna i drzwiowa drewniana, futrynowa, jedno -, dwu -, i trójskrzydłowa. Drzwi płycinowe. Schody na strych drewniane, jednobiegowe, zewnętrzne wylewane betonem. Trzony kominowe słupowe w ścianach.

Wzniesiona na planie mocno wydłużonego prostokąta, dwutraktowa, sześciodziałowa, osiemnasto pomieszczeniowa. Pomieszczenia różnej wielkości, trakty jednakowej głębokości. Przy elewacji pn. dwupomieszczeniowa dobudówka. W trakcie frontowym pd. – wsch. dwie sienie. Przy sieni pn. kuchnia z pokojem szczytowym i kuchnia po str. pn. Przy sieni pn. dwie kuchnie i pokój. W trakcie tylnym kolejno od pd. pokój, kuchnia, sień z komorą i schodami na strych, pokój, sień z komorą, pokój, pokój, kuchnia. Piwnice dwukomorowe pod częścią pd.

Bryła częściowo podpiwniczona, parterowa, prostopadłościenna, zwarta, nakryta dachem naczółkowym. Dobudówka pn. prostopadłościenna, kryje ją dach pulpitowy. Wejście do piwnicy nakryte dachem dwuspadowym.

Elewacje otynkowane, na cokole, zwieńczone mocno profilowanym gzymsem. Rozczłonkowane prostokątnymi otworami okiennymi i drzwiowymi, te bez opasek. Elewacja frontowa, zach. ośmioosiowa, na 2 i 5 osi od pd. drzwi na pozostałych okna. Elewacja wsch. dziewięcioosiowa, z nieregularnym układem osi, drzwi na 4 i 6 osi. Elewacja szczytowa pn. z dobudówką, ta bez podziałów, drzwi od strony dłuższych elewacji. Elewacja pd. bez podziałów, przy narożniku wsch. wejście od piwnicy.

Wewnątrz pomieszczenia bez cech je wyróżniających. Podłogi, tynkowane ściany, stropy z podsiebitką. Komunikacja zewnątrz poprzez sienie, z sieni do przylegających do doń pomieszczeń. Oświetlenie – ciemne jedynie sienie, pozostałe pomieszczenia doświetlone pojedynczymi oknami.

Przy dawnym wjeździe do parku po jego pn. stronie znajduje się stróżówka, wzniesiona pod koniec XIX wieku. Murowana z cegły na zaprawie wapiennej, od wewnątrz tynkowana. Podłogi drewniane, deskowe na legarach. Stropy drewniane, belkowe, z deskową podsiebitką. Więźba dachowa drewniana, krokwiowo – jętkowa. Dach kryty falistym eternitem. Okna drewniane, futrynowe, jednoskrzydłowe. Drzwi drewniane, futrynowe, deskowe proste. Komin słupowy, ceglany w ścianie.
Wzniesione na planie prostokąta zbliżonego do kwadratu, jednoprzestrzenna, od frontu prostokątna dobudówka przesunięta do zach. narożnika. Bryła niepodpiwniczona, parterowa, nakryta dwuspadowym dachem. Dobudówka równa korpusowi wysokością, nakryta dwuspadowym, zniżonym dachem.

Elewacje nieotynkowane, na niewielkim cokoliku zwieńczone prostym gzymsem, naroża ujęte lizenami. Szczyty korpusu oprofilowane, na środku okulus w opasce. Otwory okienne i drzwiowe prostokątne, zwieńczone odcinkowo, nad nimi szerokie ceglane opaski. Okna z podokiennikiem na ceglanych „kroksztynach”. Elewacja frontowa wsch. dwuosiowa – drzwi dobudówki i okno korpusu. Elewacja tylna (zachodnia) bez podziałów Elewacje szczytowe trójosiowe, korpus z płyciną i oknem, dobudówka z oknem. Wnętrze dostępne od frontu przez dobudówkę, z podłogą białą, tynkowanymi ścianami i pułapem z desek. W dobudówce polepa, tynkowane ściany, nagi belkowy strop.

Spośród obiektów gospodarczych takich jak: obory, chlewnie, Stodoła z wozownią, spichlerz – wyróżnia się interesującą architekturą – stodoła z wozownią. Murowana z cegły na zaprawie wapiennej, ściany tynkowane z mocno wyróżniającymi się caglanymi detalami.

Otaczający dwór park, podzielony jest na dwie części przez aleję biegnącą od dawnego gazonu do drogi prowadzącej z Sokołowa Podlaskiego do Ceranowa. Drzewostan towarzyszący zachodniej części tej alei został zupełnie zniszczony, natomiast we wschodniej jej części zachował się prawie w całości.

Północna część parku, jak wynika z pozostałego drzewostanu, była podzielona na kilka części przez aleję biegnące od alei głównej w stronę rzeki. Nad rzeką pozostał jeszcze pierwotny drzewostan łęgowy: jesiony, wierzby, olsze. Wśród starodrzewia zdecydowanie przeważają drzewa liściaste: lipa drobnolistna, klon pospolity, jesion wyniosły, wiąz szypułkowy, grab pospolity, dąb szypułkowy, brzoza brodawkowata. Z iglaków występuje świerk wyniosły. Wymienione założenia rezydencjonalne i folwarczne, ze względu na znaczne wartości historyczne, architektoniczne i przestrzenne, proponuje się objąć zróżnicowanymi strefami ochrony konserwatorskiej.

Galeria

Skip to content