Zespół dworski w Grodzisku założony został w 4 ćw. XIX w. przez rodzinę Żółkowskich, w rękach których był do 1944 roku. Ostatnim właścicielem folwarku był Roman Żółkowski. Po 1944 roku był własnością Państwowego Funduszu Ziemi. Od 1977 roku działkę użytkuje koło łowieckie z Warszawy. Aktualnie stanowi jego własność. W okresie międzywojennym zespół składał się z dworu, parku, sadu, lasu, cegielni, zabudowań gospodarczych złożonych z lodowni, budynku gospodarczego, spichlerza, chlewni, owczarni, rymami, kuźni, dwóch stodół. Zespół był ogrodzony ceglanym murem i drewnianym parkanem, na osi alei dojazdowej była ozdobna brama.
Zespół dworsko-parkowy położony na południe od wsi przy drodze Grodzisk – Bujały stanowiącej jego północną granicę Granicą wschodnią jest droga do Sokołowa, południową lokalny ciek wodny, zachodnią rzeczka Cetynia Zespół kształtem zbliżony do prostokąta, przedłużenie drogi od strony wsi w kierunku południowym stanowi obecnie główny wjazd do zespołu. Zachodnią część zespołu zajmuje park z sadami, wschodnią zespół folwarczny. Główna zieleń parkowa skupiona na południe od dworu, który znajduje się w środku założenia. Na zachód i północ od dworu resztki parku i tereny dawnych sadów. Przed dworem obszerny podjazd, przy którym także stoją: drewniany budynek gospodarczy, lodownia i figura Matki Boskiej. Dwór zwrócony frontem na wschód ku części folwarcznej i zachowanym resztkom głównej alei dojazdowej biegnącej przez część folwarczną. Przy niej, w środku folwarku stoi murowany spichlerz. Część folwarczna pozbawiona budynków, z nielicznymi kępami młodych drzew, ogrodzona od północy i wschodu metalową siatką.
Dwór został wzniesiony na początku XX wieku. Podmurówka ceglana otynkowana. Zrąb z bali sosnowych, zwęgłowanych na jaskółczy ogon z przyciętymi ostatkami, od zewnątrz oszalowany, od wewnątrz otynkowany. Podłogi drewniane, deskowe, na legarach. Strop drewniany, belkowy z tynkowaną podsiębitką Na stropie gliniana polepa. Więźba dachowa drewniana konstrukcji krokwiowo-stolcowej. Dach kryty blachą ocynkowaną Ganek konstrukcji słupowej. Stolarka okienna i drzwiowa drewniana. Okna dwuskrzydłowe, sześciopolowe, w deskowej profilowanej opasce. Drzwi jedno- i dwuskrzydłowe, płycinowe. Trzony kominowe ceglane, słupowe, przy nich ogrzewalniki. Kuchnia czterofajerkowa z kapą. Schody na strych drewniane, jednobiegowe, z poręczami.
Rzut na planie mocno wydłużonego prostokąta z gankiem na osi od frontu. Dwutraktowy. W trakcie frontowym na osi sień , po strome południowej duży salon, po północnej dwa pokoje. W trakcie tylnym dwa pokoje, kuchnia, sień szczytowa i przylegający do niej pokój.
Bryła parterowa, niepodpiwniczona, prostopadłościenna, zwarta, nakryta dwuspadowym dachem. Ganek ażurowy na słupach , nakryty dwuspadowym dachem. Przed elewacją ogrodową obszerny ziemny taras.
Elewacje oszalowane pionowo do podstawy okien, wyżej poziomo. Otwory okienne i drzwiowe prostokątne, w profilowanej opasce. Okapy 70 cm z odsłoniętymi, profilowanymi końcówkami krokwi. Elewacja frontowa wschodnia siedmioosiowa, na środku ganek pod którym drzwi, po bokach okna. Ganek na ośmiu słupach połączonych podwaliną oczepą i oczepą pośrednią. Ta ostatnia tuż pod oczepą właściwą. Słupy o fazowanych narożach. Rodzaj fazowania tworzy rodzaj „guzów”. Między oczepami pionowe szalunki. W narożnikach słupów ażurowe „wycinanki”. Szczyt pionowo oszalowany. Nad oknem gzymsy z ażurowymi „grzebieniami”. Elewacja tylna czteroosiowa z drzwiami na osi i oknami po bokach. Elewacja szczytowa południowa trójosiowa, z oknami na osiach i w szczycie. Elewacja szczytowa północna dwuosiowa, okno i drzwi zbliżone do narożnika zachodniego. W szczycie okno w dekoracyjnej uszakowatej ramie. Szczyty pionowo oszalowane.
Wewnątrz pomieszczenia różnej wielkości, podłogi drewniane, ściany i sufity tynkowane. Komunikacja z zewnątrz od frontu, tyłu i pn. szczytu. Wewnątrz w układzie traktowym i działowym. Na środku murowana ściana z przewodami kominowymi i ogrzewalnikiem. Jedna kuchnia z kapą. Pomieszczenia doświetlone, najbardziej salon bo pięcioma oknami. Wejście na strych z sieni szczytowej. Strych jednoprzestrzenny.
Przy podjeździe prowadzącym przez folwark stanowiącym oś kompozycyjną wschód – zachód, zlokalizowany jest spichlerz. Ustawiony frontem na wschód, szczytem do drogi dojazdowej Murowany z kamieni polnych tzw. „otoczaków” oraz cegły czerwonej, obustronnie tynkowanej. Podłoga drewniana, deskowa, na legarach. Strop drewniany, belkowy, na parze podciągów, te na słupach. Pułap deskowy. Więźba dachowa drewniana , krokwiowo-stolcowa. Dach kryty cementową dachówką. Stolarka okienna i drzwiowa drewniana, futrynowa. Okna jednoskrzydłowa z metalowymi prętami. Drzwi dwuskrzydłowe, deskowe, oklepkowane w romby.
Wzniesiony na planie prostokąta, jednoprzestrzenny w obu kondygnacjach. Bryła parterowa z użytkowym poddaszem, prostopadłościenna, zwarta, nakryta dwuspadowym dachem.
Elewacje otynkowane, rozczłonkowane prostokątnymi otworami okiennymi i drzwiowymi. W szczytach dwa półkoliste, w opasce Elewacja frontowa wschodnia pięcioosiowa. W parterze na środku drzwi, po bokach i użytkowym poddaszu jednakowe okna. Elewacja tylna pięcioosiowa. Elewacja szczytowa bez podziałów.
Wnętrze dostępne od frontu, z odsłoniętą konstrukcją stropu, podłogą i tynkowanymi ścianami. Na środku jednobiegowe schody na poddasze. Pomieszczenia doświetlone.
W skład zespołu wchodzi również lodownia usytuowana przy dojeździe przez folwark i zwrócona frontem na północ. Murowana z cegły na zaprawie wapiennej jako osłona zewnętrzna, ścianę wewnętrzną tworzy polny ciosany kamień. Na podłodze polepa, stropy Kleina. Więźba dachowa drewniana, krokwiowo-jętkowa. Dach kryty dachówką karpiówką. Stolarka drzwiowa drewniana, futrynowa, drzwi dolne dwuskrzydłowe, oklepkowane w jodełkę. Drzwi strychu drewniane, futrynowe, deskowe, proste.
Wzniesiona na planie prostokąta, jednotraktowa, dwupomieszczeniowa, w pomieszczeniach północnych przedsionek czterokrotnie węższe. Bryła parterowa, prostopadłościenna, zwarta, nakryta dachem dwuspadowym. Elewacja bez cokołów, z prostym gzymsem wieńczącym bez tynków. Elewacja frontowa północna jednoosiowa, na osi drzwi, w szczycie drzwi i niewielki trójkąt. Pozostałe elewacje bez podziałów.
Wnętrze dostępne od frontu, ciemne, nietynkowane. Komora lodowa mocno zagłębiona nakryta stropem Kleina.
Park założony na początku XX w posiada układ swobodny. Pozostał on do dnia dzisiejszego w pierwotnych granicach. Kompozycja ogrodu została prawie całkowicie zatarta przez wyrosłą z samosiewu roślinność. Pokrywa ona teren założenia zamieniając pierwotny układ swobodny w park typu leśnego.
Wśród starodrzewia liściastego dominują: klon pospolity, lipa drobnolistna, klon jesionolistny, jesion wyniosły, kasztanowiec biały, a z drzew iglastych: sosna pospolita, świerk wyniosły, modrzew europejski.
Galeria
