Helena Mniszek urodziła się w 1878 roku w Kurczycach na Wołyniu. Otrzymała bardzo staranne wychowanie domowe. Władała swobodnie czterema językami obcymi. W latach młodzieńczych razem ze swoją młodszą siostrą Józefą dużo podróżowała po Ukrainie wraz z ojcem Michałem Mniszek Tchórznickim. Ojciec jej był bowiem plenipotentem hrabiego Męcińskiego, właściciela rozległych dóbr na Ukrainie. Na inspekcje tych dóbr Michał Mniszek Tchórznicki przeważnie jeździł ze swoimi córkami. I właśnie w czasie tych podróży zatrzymywali się po różnych znajomych dworach ziemiańskich, gdzie Helena wsłuchiwała się w nadzwyczaj ciekawe autentyczne opowiadania gospodarzy, którzy ich przyjmowali.
Wtedy zakiełkowała w młodej, odznaczającej się dużymi zdolnościami Halszce myśl przeniesienia niektórych tam zasłyszanych opowiadań na papier. „Trylogia” Sienkiewicza był jej ulubionym dziełem. Kilkunastoletnia Halszka recytowała na pamięć całe strony z „Trylogii”. W domu nazywano ją imieniem Kurcewiczówny – Halszką.
Od najmłodszych lat Halszka odznaczała się wybitnymi zdolnościami narratorskimi i malarskimi. Nadto pięknie grała na foetepiania. […].
Helena Mniszek zadebiutowała powieścią zatytułowaną „Trędowata” i zaraz podbiła rynek czytelniczy. Skromna bohaterka słynnej „Trędowatej” Stefa Rudecka, której odwzajemniona miłość ordynata Waldemara Michorowskiego wycisnęła łzy milionom czytelniczek. Nie zawsze kucharek i pokojówek – jak podkreślali złośliwi krytycy. „Bezsporną zasługą Mniszkówny – stwierdził prof. Krzyżanowski – jest fakt, że poprzez swoje ckliwe powieści powiodła o krok naprzód prymitywnego czytelnika do nowoczesnej literatury”. „Trędowata” uzyskała zaskakującą ilość wydań: do 1938 roku aż szesnaście oraz kilka czeskich i jedno litewskie! Była bestsellerem dwudziestolecia międzywojennego. Doczekała się do roku 1939 aż dwóch wersji filmowych! Puchalskiego z 1926 roku z Jadwigą Smosarską w roli tytułowej i Gardana z 1936 roku z Elżbietą Barszczewską.
W 1899 roku wyszła za mąż za Władysława Chyżyńskiego i zamieszkała w jego majątku Platerów na Litwie. Poznała tam środowisko arystokracji. Tam urodziły się jej dwie córki: Janina i Maria. Po śmierci męża, w roku 1903 wróciła na Podlasie do majątku rodziców – do Sabni koło Sokołowa Podlaskiego. […]. Z Litwy miała jakoby przywieźć pomysły powieści i wzory ich bohaterów. Pisanie stało się jej pasją. Narzekała, że „pióro jej przeistacza się w niesfornego wierzchowca i niesie jak opętane…” W liście do Kornela Makuszyńskiego pisała: „Mam w sercu ten nieszczęsny nerw bazgrania” […]
W 1910 roku wyszła za mąż za Antoniego Rawicz Radomyskiego. Zamieszkali w dopiero co kupionym majątku Rogale pod Łukowem, gdzie w roku 1915 urodziły się dwie córki (bliźniaczki): Irena i Hanna. Mieszkając w Rogalach Helena poza pisaniem książek dużo pracowała społecznie: była między innymi przewodniczącą Koła Ziemianek, zakładała ochronki dla panienek, należała do Przysposobienia Wojskowego.
W roku 1931 umarł nagle na serce w wieku 53 lat jej mąż Antoni. Naturalnie ciężar prowadzenia gospodarstwa spadł teraz wyłącznie na Helenę. W Kucharach mieszkała do 1940 roku, kiedy to została wyrzucona przez Niemców. Wyjechała wtedy do Sabni do swojej siostry Józefy. W Sabniach umarła w 1943 roku.
Autorka wielu romansów, bardzo poczytnych przed laty i do dziś wznawianych. Przez jednych uważana za grafomankę, przez innych traktowana jako klasyk literatury popularnej, przeznaczonej dla masowego czytelnika. Posługiwała się chętnie stereotypowymi sytuacjami melodramatycznymi, ze społeczno-psychologicznego punktu widzenia niemal fantastycznymi, głosząc zwycięstwo cnoty i szlachetności nad złem i egoizmem.
Helena Mniszek pochowana jest na przykościelnym cmentarzu rodzinnym Tchórznickich w Zembrowie.
Imię Heleny Mniszek nadano Zespołowi Szkół w Sabniach (Szkoła Podstawowa i Gimnazjum).
Przed Urzędem Gminy Sabnie ustawiono poświęcony pisarce pomnik.
W herbie Gminy Sabnie znajduje się nawiązująca do jej postaci otwarta książka.
Dzieła (wybór)
- Trędowata, Kraków 1909; prawdopodobnie 16 wydań do 1938 roku, ostatnie: 1937,Warszawa: M. Arct.
- Ordynat Michorowski, Kijów 1910
- Zaszumiały Pióra, Kijów 1911
- Panicz, T.1-2 Kijów 1912
- Książęta boru, Kijów 1912
- Prymicja (nowela), Kijów 1912
- Gehenna, Kijów 1914
- Czciciele szatana, Warszawa 1918
- Verte – 1912/20, 5 wydań do 1927.; Poznań, 1921
- Pluton i Persefona. Baśń fantastyczna na tle mitologicznym, Warszawa, 1919
- Pustelnik, Poznań 1919
- Prawa ludzi, Lublin 1922
Sfinks, Warszawa 1922- Królowa Gizella, Poznań 1925
- Dziedzictwo, Poznań 1927
- Z ziemi łez i krwi, 1927
- Kwiat magnolii, Poznań 1928
- Powojenni, Poznań 1929
- Magnesy serc, Warszawa 1930
- Słońce – wydana po raz pierwszy w 1993 roku po rekonstrukcji z rękopisu
- Smak miłości, ostania powieść pisarki, 1938/39 (dokończona w 1941)
Ekranizacje
- 1926 Trędowata, reż. E.Puchalski
- 1936 Trędowata, reż. J.Gardan
- 1937 Ordynat Michorowski, reż. Henryk Szaro
- 1976 Trędowata, reż. Jerzy Hoffman
- 1999-2000 Trędowata, serial, reż. Wojciech Rawecki, Krzysztof Lang
ciekawa strona o Helenie Mniszek: http://www.michal-razniewski.orangespace.pl/helena_mniszek.html